کد محصول: 1570
قیمت: رایگان
مقدمه
دسترس‌پذیری یا دست‌یابی‌پذیری یک عبارت کلی است به معنی بیشینه میزانی که یک سامانه یا یک ابزار، برای بیشترین شمار استفاده‌کنندگان، دسترسی‌پذیر باشد. به عبارتی دیگر، دسترسی‌پذیری، میزان و درجه آسان بودنِ دسترسی است، چیزی که با آن بتوان به یک جایگاه مشخص، از هر مسیر و جایگاهی رسید و «دسترسی» داشت. دسترسی‌پذیری نباید با کارایی اشتباه گرفته شود، چیزی که آسانی استفاده شدن یک ابزار، یک فضا و یا یک سرویس، برای هر کاربر را شرح می‌دهد. «دسترسی‌پذیری» می‌تواند به این صورت هم شرح داده شود: قابلیت دسترسی برای به کار انداختن یک سامانه یا یک ابزار، برای سود و هدفی خاص.
معنای دیگر «دسترسی‌پذیری» در زمینه ناتوانی‌های جسمی افراد است، و حقی که آنها برای دسترسی به هر سامانه یا ابزاری را دارند، همچنین ابزاری که این کاربران را توانمند می‌کند تا به حق دسترسی خود برسند. مانند نرم‌افزارهای خواننده صفحه‌های وب، صندلی‌های چرخ‌دار و دیگر ابزار.
عصر حاضر که دوره پیشرفت سرسام آوری فناوری، بالاخص اطلاعاتی و ارتباطی است کمتر حرفه ای را می بینیم که فناوری رنگ تازه ای به آن نداده و یا تغییر و تحول در آن ایجاد نکرده باشد. عرصه های کاربرد فناوری اطلاعات در جهان معاصر، با سرعت فزاینده ای در حال گسترش است و همه ابعاد زندگی را در شکل های متفاوت آن دچار دگرگونی کرده است. علوم کتابداری و اطلاع رسانی نیز همپای دیگر علوم نه تنها از این پیشرفت ها مصون نمانده است بلکه خود نیز به عنوان یکی از تجلی گاه های عمده فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی به حساب می آید.
در طول تاریخ انسان ها برای رسیدن به کمال در جستجوی دانش و معرفت بوده اند. از این رو فناوری در همه زمینه های علمی و معرفتی به وجود آمد که سبب رفاه و شکوفایی زندگی انسان در زمینه های گوناگون گردد.
ورود تکنولوژی به زندگی و دوره های مختلف تاثیر گذاری آن بر سبک زندگی انسان را می توان به سه دوره به شرح زیر تقسیم کرد:
- کشاورزی
- صنعتی
- فرا صنعتی
از نیمه ی دوم قرن بیستم و همزمان با پایان عصر صنعتی تحولات پر شتاب علمی- تکنولوژیکی آغاز گردید. نخست، با ورود رایانه به عرصه فناوری، زندگی انسان متحول شد. سپس با هم گرایی امواج حوزه اطلاعات و ارتباطات، رایانه ها به کمک تکنولوژی های ارتباطی از جمله تلفن به هم وصل شدند و ابعاد مختلف قابلیت های این دو تکنولوژی پر توان با توان مندی های تکنولوژی تلویزیون ترکیب شده و بدین ترتیب عظیم ترین دستاورد تکنولوژی انسان ساخته شد. در ادامه شبکه جهانی ارتباطات و اطلاعات یا همان اینترنت نیز به سرعت همه ی ابعاد زندگی بشر را دگرگون ساخت. که این جریان تحول پر شتاب حول محور تکنولوژی دیجیتال، با فرصت ها و چالش ها، امید ها و بیم های بی سابقه همراه می باشد. عصر دیجیتال، عصری است پر آشوب که انسان از آفریده ی خودش عقب می ماند و خواسته یا ناخواسته سبک جدیدی از زندگی بشر در آن شکل می گیرد.
انتقال تکولوژی، سبک زندگی و اخلاق
زمانی که سخن از ورود تکنولوژی به جریان زندگی در کشور یا جامعه ی خاصی به میان می آید مفهوم انتقال تکنولوژی و اثرات آن بر سبک زندگی و اخلاق نیز مورد توجه قرار می گیرد. انتقال تکنولوژی، مسئله‌ای مهم است که باید با توجه به توانمندی کشورها ارزیابی شود تا امکان کاربرد، جذب و انطباق آن با شرایط محلی افزایش یابد. به بیانی دیگر، انتقال تکنولوژی باید امکان دسترسی و کسب تکنولوژی را برای کاربرد مؤثر آن در توسعه اقتصادی و رشد کشورهای نسبتاً عقب‌مانده از نظر تکنولوژی، فراهم کند. «اخلاق» در زبان فارسی، در مقابل دو اصطلاح «Ethics» و «Morality» به کار می‌رود. به همین دلیل، این مفهوم هم به معنای هنجارها و ارزش‌های اخلاقی است و هم به معنای علمی که در مورد این هنجارها سخن می‌گوید و هم به معنای فلسفه‌ای که علم اخلاق را موضوع پژوهش خود قرار می‌دهد. امروزه، نقش اخلاق در انتقال و توسعه تکنولوژی به دلیل تأثیری که فناوری های جدید بر سبک زندگی انسان های می گذارند، اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. معنایی که از نسبت اخلاق و تکنولوژی برداشت می‌شود، ارزش‌هایی اخلاقی است که در شکل‌گیری تکنولوژی مدرن نقش داشته‌اند. معنای دیگری که از نسبت اخلاق و تکنولوژی به دست می‌آید، اخلاقی است که افراد دیگر با تکنولوژی می‌بایستی رعایت کنند. این امر، هم شامل افرادی است که تکنولوژی را به وجود می‌آورند و هم کسانی که آن را به کار می‌برند و هم افرادی که آن را تحلیل و نقد می‌کنند. در دنیای کنونی، رابطه‌ای مستقیم بین توسعه تکنولوژی و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی از یک سو و سبک زندگی و مسائل اخلاقی از سوی دیگر، برقرار است.
رشد چشم گیر تکنولوژی و تغییر سبک زندگی
هم زمان با رشد چشم گیر تکنولوژی، معنای زندگی مردمی که در حال دست و پنجه نرم کردن با آن هستند نیز تغییر پیدا می کند. تکنولوژی به مثابه یک ابزار می تواند از یک سو در خدمت افراد قرار گیرد و از سوی دیگر خود را بر آنها تحمیل می کند. زندگی مردمان عصر حاضر میان انقیاد ناشی از تسلط تکنولوژی و عاملیت منتج از در اختیار گرفتن تکنولوژی به منزله ابزاری جهت رسیدن به هدف در نوسان است. صنعتی شدن، توسعه و پیشرفت از جمله مفاهیمی هستند که رشد تکنولوژی را توجیه می کنند. تکنولوژی هر روز بیشتر در زندگی افراد رسوخ می کند و زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. به بیان دیگر یکی از مهمترین اثرات توسعه تکنولوژی تغییر سبک زندگی ما بوده است که در حقیقت سلایق و زیبایی شناختی ما را بطور کامل عوض کرده است. لذا وقتی سبک زندگی را عوض می کند یعنی محیط را هم عوض کرده و برای توده مردم، یک نظام اخلاقی جدید که مبتنی بر عضویت در یک نظام تکنولوژیک باشد را ایجاد می نماید. شما دیگر بعنوان یک «انسان» زندگی نمی کنید بلکه بعنوان جزئی از تکنولوژی زندگی می کنید، نه اینکه لزوماً غیر انسانی باشید بلکه انسان یک هویت جدیدی پیدا می کند، بعنوان بازیگری در عرصه تکنولوژی.جایگاه تکنولوژی و نحوه بهره برداری از صنعت پویا و روبه رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح جهان به جهت اهمیت اثرات آن به جامعه، اقتصاد و اشتغال و … توجه همگان را به خود جلب کرده که کشور ما نیز از این قاعده مثتثنی نیست. شناسایی دقیق عرصه تکنولوژی موجب می شود تا علاوه بر اخذ اطلاعات ارزشمند در این راستا بتوان از اطلاعات یاد شده در امر سیاست گذاری برای تکنولوژی ها نیز بهره برد.
اثرات خواسته و ناخواسته تکنولوژی بر سبک زندگی
تکنولوژی از این جهت که باعث افزایش سطح رفاه، بالا رفتن میزان سرعت در کارها و افزایش سلامت و امید به زندگی شده، خوب و به دلیل برخی اثرات ناخواسته و غیر قابل کنترل آن نامطلوب است. به بیان دیگر تکنولوژی ها پیامد ها و عواقب ناخواسته و خواسته به همراه دارند. منظور از پیامدهای خواسته هدف طراحی تکنولوژی است که به چه منظوری و برای چه کاری طراحی شده است. سبک زندگی، مبتنی بر پیشرفت های صنعتی و الکترونیکی و ارتباطی در غرب است که در خود غرب هم فلسفه زندگی آنها را تغییر داده به نوعی که می توان گفت که بالارفتن سن ازدواج و عدم تمایل به داشتن همسر و از طرف دیگر گرایش به تنوع طلبی در همه امور از وسایل مادی گرفته تا نوع گرایش به ارزش های غیر مادی مبتنی بر سبک زندگی غربی است. به گونه ای که می توان گفت مدرنیسم نه تنها به تغییرات در اشکال زندگی مادی آنها پرداخته بلکه ذائقه فرهنگی آنها را نیز تغییرداده و آنها در موسیقی، رفاه، نوع نگاه به دیگران نیز تفاوت های اساسی با انسان های شرقی پیدا کرده اند که ریشه در تفاوت فلسفه ی زندگی در بین آن ها دارد. نهایت آنکه انقلاب صنعتی و به تبع آن انقلاب در ارتباطات که عصر ارتباطات و اطلاعات را رقم زده است بسیاری از متغیرهای زندگی را تغییر داده و این تغییر باعث شده است که سبک زندگی مدرن امروزی آن ها را کسل، دلمرده و خودشیفته سازد. و پدیده ی دیگر آن مصرف گرایی مدرن امروزی است که با نگاه اسلام تفاوت فاحش و اساسی دارد.
سخن پایانی اینکه اگر تکنولوژی بدون فرهنگ و آموزش صحیحِ مصرف و بهره برداری آن وارد کشوری شود، خود به خود مورد سوء استفاده قرار می گیرد و اگر هم این اتفاق نیفتد حداقل تا استفاده صحیح و پی بردن به امکاناتش زمان و هزینه زیادی صرف خواهد شد. بسیاری از لوازم زندگی و بسترهای ارتباطات اجتماعی از کوچک تا بزرگ امروز از غرب آمده، یا با تکنولوژی غرب ساخته شده است. بر این اساس نمی‌شود گفت استفاده نکنید! ولی باید مراقب باشیم در سبک زندگی‌مان تاثیر نگذارد. پس نیاز است با ورود هر تکنولوژی، دست اندرکاران فرهنگی هر جامعه به دنبال اشاعه ی فرهنگ صحیح استفاده از آن تکنولوژی باشند که قاعدتاً این فرهنگ از کشوری به کشور دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت خواهد بود و منطبق با موازین عرفی و فرهنگ پذیرفته شده آن منطقه یا کشور است خصوصاً در کشور ما که بحث مسایل و قوانین اسلامی نیز برای آن محدودیت هایی قایل است.
دسترسی پذیری در آموزش الکترونیکی
دانشجویان آنلاین ممکن است با موانع بسیاری روبرو شوند که کاهش دهنده کیفیت تجارب دوره آنلاین آنها باشد و این خود بر نگرش آنها نسبت به این دوره ها تاثیر گذارد. نحوه دسترسی آنها به کامپیوتر و شبکه ممکن است بر نگرش آنها نسبت به تجارب دوره آنلاین تاثیر گذارد. اگر دانشجویان بتوانند از کامپیوتر در خانه یا آزمایشگاههای کامپیوتر استفاده کنند، ممکن است فعالیتهای دوره آنلاین را مناسبتر از دانشجویانی که مجبورند به شناسایی کامپیوترها بپردازند، تلقی کنند. همچنین یک استفاده کننده با تجربه در زمینه کامپیوتر در مقایسه با کسی که آشنایی چندانی با کامپیوتر ندارد دوره آنلاین را مناسبتر و راحتر تلقی کند. در یک مطالعه طولی که شامل نمونه ای بیش از ۸۰۰ دانشجو بودند، مک ماهون، و دیگران (۱۹۹۹) گزارش کردند که دسترسی به کامپیوتر یک از مانع ها اصلی نگرش منفی دانشجویان نسبت به یادگیری آنلاین است.
درک منفی دانشجویان از دوره های آنلاین همچنین ناشی از عامل زمانی نیز می باشد، به ویژه برای کسانی که به طور پاره وقت یا تمام وقت سرکار هستند. همچنین دانشجویانی که به کامپیوتر در خانه دسترسی ندارند، مجبورند وقت اضافی تری برای دسترسی به کامپیوتر در آزمایشگاههای کامپیوتر صرف کنند که این خود به نگرش منفی آنها نسبت به دوره های آنلاین منجر می شود. از دیگر عوامل منفی که بر روی نگرش دانشجویان نسبت به دوره های آنلاین اثر می گذارد، عدم وقت کافی برای خواندن یا فرستادن ایمیل یا انجام دادن فعالیتهای وابسته به این دوره هاست.
عامل دیگر که در رابطه با دسترس پذیری مطرح می شود میزان مهارتهای کامپیوتری است. در برخورد با یک برنامه آنلاین دانشجویانی که مهارت بیشتری در استفاده از کامپیوتر و شبکه دارند، از میزان اضطراب کمتری برخوردارند، که این بر روی نگرش و میزان مفید تلقی کردن آنها از برنامه های آنلاین تاثیر می گذارد. بر عکس دانشجویانی که از مهارت های کامپیوتری کمی برخوردارند، ممکن است در برخورد با یک برنامه کامپیوتری که بر ای سطح متوسط مهارت نوشته شده است، احساس اضطراب بیشتری نموده و این خود بر روی ادراک آنها از برنامه های آنلاین تاثیر می گذارد.
عامل مهم دیگر در رابطه با دسترس پذیری میزان سرعت شبکه است. به عبارتی کسانی که در امر طراحی برنامه های آنلاین هستند، باید به میزان سرعت شبکه در دسترس کاربران دقت کنند و برنامه های خود را متناسب با آن طراحی کنند. به سخن دیگر از برنامه هایی که نیازمند سرعت زیادی برای دانلود کردن برنامه های آن و برقراری ارتباط با آنهاست خودداری کنند.
شاکل (۱۹۹۱) دسترس پذیری را به عنوان قابلیت سیستم برای اینکه افراد به آسانی به طور اثر بخش با آن کار کنند تعریف می کند. نیلسون (۲۰۰۰) سه جنبه از دسترس پذیری را بر طبق نظر ISO به این شرح ذکر می کند: اثر بخشی، کارایی و رضایتمندی.
منابع:
بلاگ تکنولوژی، مهدی یاراحمدی خراسانی، ۱۳۹۴
بلاگ فناوری آموزشی، اسماعیل عبدالهی، ۱۳۹۰
مطالب مرتبط:
برچسب ها:
